Την εποχή της Αναγέννησης, η μελαγχολία αντιμετωπιζόταν ως μια μυστηριώδης ασθένεια με ασαφή αίτια, η οποία, λόγω της μεγάλης εξάπλωσης που παρουσίαζε, τον 16^ο με 17^ο αιώνα έφτασε να θεωρείται ως μία επιδημία της Ευρώπης, που κυρίως προσεβαλε την ανώτερη τάξη. Διάφορες ιστορίες ακούγονταν την εποχή εκείνη για περιστατικά μελαγχολίας. Για παράδειγμα ένας φούρναρης από την Ιταλία ο οποίος έπασχε από μελαγχολία, πίστεψε ότι ήταν φτιαγμένος από βούτυρο με αποτέλεσμα να φοβάται να βγει στον ήλιο και να πλησιάσει στον φούρνο του. Ένας πιο φημισμένος ασθενής, ο Λουδοβίκος ο 11^ος της Γαλλίας, λόγω μελαγχολίας πίστευε πως όλα γύρω του μύριζαν άσχημα και ούτε τα πιο καλά αρώματα που του έφερναν οι γατροί του δεν μπορούσαν να τον ηρεμήσουν.

Τέτοιες και παρόμοιες ιστορίες τραβηξαν το ενδιαφερον, ενός λόγιου από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, του Robert Burton, ο οποίος αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του στο να «χαρτογραφήσει» αυτή την παράξενη ασθένεια. Χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο Democritus Junior, επηρεασμένος από τον αρχαίο Έλληνα φιλόσοφο,  o Robert Burton, έγραψε το βιβλίο του «Η Ανατομία της Μελαγχολίας» με στόχο, όπως λέει και ο ίδιος να ερευνήσει τα είδη, τα αίτια, τα συμπτώματα αλλά και τις θεραπείες της μελαγχολίας. Το μεγάλο του επίτευγμα, λοιπόν, είναι ότι κατάφερε να συγκεντρώσει μια συλλογική γνώση δύο χιλιάδων χρόνων περίπου γύρω από αυτή την γοητευτική, αλλά ταυτόχρονα πολύ επικίνδυνη ασθένεια.

Το βιβλίο «Η Ανατομία της Μελαγχολίας» πρωτοεκδόθηκε το 1621 και επανεκδόθηκε άλλες τέσσερις φορές έως τον θάνατο του συγγραφέα και άλλη μία μετά τον θάνατό του. Στο τέλος το βιβλίο είχε καταλήξει να αποτελείται από περισσότερες από 500.000 λέξεις, τη στιγμή που η αρχική έκδοση ήταν ήδη εκτενής (350.000 λέξεις). Σε κάθε έκδοση ο Burton προσέθετε νέα περιστατικά μελαγχολικών, νέες αιτίες και συμπτώματα, καθώς και θεραπείες.

«Γνωστός σε λίγους, άγνωστος σε λιγότερους, ενθάδε κείται ο Δημόκριτος ο Νεότερος, στον οποίο η Μελαγχολία έδωσε ζωή και θάνατο» λέει πάνω στον τάφο του Burton και πράγματι έπασχε και ο ίδιος από μελαγχολία, ωστόσο το κατά πόσο ήταν η αιτία θανάτου του παραμένει άγνωστο. Το βιβλίο του είναι γεμάτο από προσωπικές του εμπειρίες και όπως αναφέρει και ο ίδιος έγραφε για τη μελαγχολία για να είναι σε δράση και να αποφεύγει την ίδια τη μελαγχολία. Καθώς η αδράνεια ήταν η βασική της αιτία, ο ίδιος μέσα από το βιβλίο του έψαχνε το αντίδοτο για την ασθένειά του και τόνιζε πως τα βιβλία τού κάνουν καλό.

Θα μπορούσαμε να πούμε πως οι ισχυρισμοί του Burton αποτελούν την πρώτη αναφορά σε αυτό που σήμερα ονομάζουμε βιβλιοθεραπεία, αλλά ο Burton γνώριζε πως τα βιβλία δεν ήταν τόσο “αθώα”. Η ανάγνωση ενός βιβλίου είναι μια καθιστική και μοναχική δραστηριότητα που εμπλέκει τη φαντασία, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει ή να επιτείνει τη μελαγχολία. O Burton στο βιβλίο του προειδοποιεί τους αναγνώστες του που πάσχουν από μελαγχολία, να είναι προσεκτικοί γιατί το βιβλίο μπορεί να τους κάνει περισσότερο κακό από καλό, καθώς είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι.

Κάποιος εύκολα θα απορούσε με το «βιβλίο για τη μελαγχολία που προτείνει στους μελαγχολικούς να μη διαβάζουν βιβλία», αλλά ο Burton ελπίζει πως το βιβλίο του θα λειτουργήσει ως θεραπεία σε όσους υποφέρουν από αυτή την ιδιαίτερη ασθένεια. Πράγματι το βιβλίο «Η Ανατομία της Μελαγχολίας» κέρδισε τους αναγνώστες της εποχής του, αλλά και τον 19ο και 20ο το ενδιαφέρον γύρω από το βιβλίο αναζωπυρώθηκε.

Ως αντίδοτο, λοιπόν, στην αδράνεια, η περιέργεια που διέθετε o Robert Burton και την οποία επεδίωξε να μεταλαμπαδεύσει στους αναγνώστες του, αποτελεί την καλύτερη ελπίδα ενάντια στη μελαγχολία και η τελευταία συμβουλή που δίνει το βιβλίο «Η Ανατομία της Μελαγχολίας» είναι η εξής: «Μην είσαι μοναχικός, μην είσαι αδρανής».

πηγή:https://aeon.co/essays/robert-burton-lived-and-died-for-his-anatomy-of-melancholy